Pomnik, wbrew nadziejom Xawerego Dunikowskiego, to także obiekt użytkowy. Służy władzom do kształtowania tożsamości wspólnoty, narzuca formę upamiętniania zwycięzców i ofiar. Pod pomnikami organizowane są ważne uroczystości, głowy państw składają wieńce. Czasem monument prezentuje wersję wydarzeń, która nie jest zgodna z pamięcią i wartościami wyznawanymi przez obywateli. Grupy, które nie podzielają oficjalnie skonstruowanej historii, podejmują oddolne akcje przeciwko niechcianym pomnikom. Monumenty dostają przezwiska, bywają złośliwie obsadzane drzewami czy przemalowywane. Po upływie kilkudziesięciu, a czasem tylko kilku lat, wraz ze zamianą systemów politycznych i kształtu granic państwowych zmienia się także panteon bohaterów. Wtedy pomniki minionej epoki przerabia się, przemianowuje lub demontuje na mocy nowego prawa.